Niets geleerd van het verleden
“De pandemie was een machtsgreep”
De ontwrichting van de samenleving tijdens de coronapandemie was het directe gevolg van een infiltratieproces dat al enkele decennia aan de gang is. De farmaceutische industrie is erin geslaagd de overheid, instituten die consumenten zouden moeten beschermen en de media aan zich te onderwerpen. Dat betogen epidemioloog Dick Bijl en andere experts in de bundel Voorbij de Pandemische Chaos.
In het boek maken tientallen auteurs de som op van de voorbije coronajaren. Het beeld dat ze gezamenlijk schetsen, stemt somber. “De overheid is niet meer in staat van het verleden te leren”, verzucht oud-huisarts en epidemioloog Dick Bijl. “Alles wat we de afgelopen zestig jaar hebben geleerd over de farmaceutische industrie zijn we vergeten.”
Het publiceren van Voorbij de Pandemische Chaos was geen sinecure. De uitgever die de bundel essays en analyses aanvankelijk zou uitgeven, was niet te spreken over de strekking van het boek en eiste dat de auteurs delen inhoudelijk wijzigden. Enkele hoofdstukken zouden zelfs volledig uit het boek moeten verdwijnen. “Daarmee gingen we natuurlijk niet akkoord”, zegt Bijl. “En dus hebben we dit boek uiteindelijk in eigen beheer uitgegeven, waardoor het even duurde voordat van de persen rolde.” Sinds de publicatie, op de valreep van het vorige jaar, zijn er via de website VoorbijDePandemischeChaos.nl al enkele honderden exemplaren verkocht.
Mexicaanse griep
De aanpak van coronapandemie was een staaltje desastreus overheidsingrijpen waarnaar je in de vaderlandse geschiedenis met een lampje moet zoeken. Niet eerder veroorzaakte de Nederlandse overheid op zoveel gebieden zo veel schade. Toch staat de coronapandemie niet op zichzelf. “Tijdens de Mexicaanse griepgolf van 2009-2010 voltrokken zich vrijwel identieke processen als tijdens de coronapandemie”, zegt Bijl. “Het grote verschil was dat de samenleving toen nog in staat was tegengas te geven.”
Toen het Mexicaanse griepvirus in aantocht was, luidden experts de alarmklok en voorspelden ze wereldwijd miljoenen doden. In Nederland voorzag de veterinaire viroloog Ab Osterhaus, toentertijd hoogleraar aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit en verbonden aan vaccinproducent GlaxoSmithKline (GSK), zes- tot achtduizend sterfgevallen in Nederland. Het werden er uiteindelijk een stuk of zestig. Dat was uitzonderlijk weinig. Normaliter overlijden er tijdens het griepseizoen honderden tot enkele duizenden Nederlanders.
“De aanpak van coronapandemie was een staaltje desastreus overheidsingrijpen waarnaar je in de vaderlandse geschiedenis met een lampje moet zoeken. Niet eerder veroorzaakte de Nederlandse overheid op zoveel gebieden zoveel schade”
Experts als Osterhaus adviseerden de overheid destijds voor een half miljard euro aan vaccins en antivirale middelen in te kopen. Op tv-beelden, gemaakt door een team van de VPRO, is te zien hoe Osterhaus en zijn universitaire medewerkers het glas heffen op de eerste melding van de Mexicaanse griep in Nederland.
Het vaccin dat de wereld moest beschermen tegen de Mexicaanse griep heette Pandemrix, een product van GSK. Autoriteiten als Anthony Fauci, toen een directeur van de Amerikaanse National Institutes of Health, verkondigden vol overtuiging dat Pandemrix ‘grondig getest en veilig’ was. Desondanks kwam in 2017 tijdens rechtszaken aan het licht dat wereldwijd duizenden mensen na vaccinatie met Pandemrix ernstig ziek waren geworden. In de Mexicaanse griepjaren kwamen bij producent GSK meer dan drieduizend meldingen van bijwerkingen binnen, zoals neurologische aandoeningen, multiple sclerose en de ‘slaapziekte’ narcolepsie.
“GSK informeerde medicijnautoriteiten als de Europese EMA”, zegt Bijl. “Maar die deden niets. Het publiek kreeg niets te horen en de vaccinaties met Pandemrix gingen gewoon door.” Organisaties als de EMA en de afdelingen binnen de FDA die de farmaceutische industrie moeten reguleren, moeten consumenten beschermen tegen gevaarlijke medicijnen. De Mexicaanse griep maakte duidelijk dat die bescherming bitter weinig voorstelt.
Jarenlange infiltratie
Nadat in de jaren zestig schandalen als de Softenon-affaire hadden bewezen dat consumenten tegen gevaarlijke medicijnen moeten worden beschermd, kwamen er regels voor de introductie en de verkoop van medicijnen en instituties die op de naleving van die regels toezien. “Die systemen hebben een periode gefunctioneerd”, zegt Bijl. “Maar toen de Mexicaanse griep uitbrak, was die periode alweer voorbij.”
De farmaceutische industrie had zich aangepast aan de situatie die na de jaren zestig was ontstaan. De industrie was wetenschappelijke tijdschriften gaan sponsoren, waardoor die financieel afhankelijk van de industrie werden. Grote bedrijven waren ook onderzoek aan universiteiten gaan betalen. Wetenschappers met banden met Big Pharma brachten geld in het laatje, konden meer publiceren en kwamen dus ook op belangrijke plaatsen terecht. In het bestuur van universiteiten, in instituten die consumenten tegen riskante medicijnen moeten beschermen, maar ook in adviesorganen van overheden domineerden de gesponsorde wetenschappers. Zij leidden de nieuwe generatie artsen op. Zij bepaalden het beleid.
“De farmaceutische industrie wilde bereiken dat de wetenschap van de grote ondernemingen ‘de’ wetenschap was geworden”, zegt Bijl. Tijdens de Mexicaanse griep was dat proces al vergevorderd, maar niet volkomen voltooid. Binnen de massamedia was het nog mogelijk om de rol van de door Big Pharma gesponsorde wetenschapper te bekritiseren. In Nederland reserveerde de toenmalige gezondheidsminister Paul Blokhuis een bedrag van vijf miljoen euro om bij wijze van schikking uit te keren aan patiënten die een proces hadden aangespannen.
Mighty Pharma
De Mexicaanse griep gaf een krachtig signaal dat er iets goed fout zat, maar tijdens de coronapandemie werd duidelijk dat de macht van Big Pharma verder was gegroeid. Toen SARS-CoV-2 zich over de wereld verspreidde, luidde de weer gesponsorde wetenschap de noodklok – soms zelfs dezelfde experts die tijdens Mexicaanse griep ook hadden gedaan. Toen onafhankelijke wetenschappers als John Ioannidis konden berekenen dat het nieuwe virus niet een bruut killervirus was en vooral slachtoffers maakte in de oudste leeftijdsgroepen, legden samenwerkingsverbanden tussen overheid, artsen, kennisinstellingen en media de lastposten het zwijgen op. Hetzelfde gebeurde met wetenschappers (als Jay Bhattacharya) die waarschuwden voor de gevolgen van de lockdowns, of met onderzoekers die erop wezen dat er geen onderbouwing was voor het verplichte gebruik van mondkapjes.
“Er komen steeds meer aanwijzingen dat de bijwerkingen al vanaf het allereerste begin bekend waren bij de producenten”
Net als tijdens de Mexicaanse griep verkondigden de gesponsorde wetenschappers dat alleen de vaccins van Big Pharma de wereld konden behoeden voor een catastrofe. Ze kregen het voor elkaar dat de overheid de druk op vaccintwijfelaars zo hoog mogelijk opvoerde. Artsen die zich openlijk afvroegen of de vaccins wel veilig waren, kregen gewapende politieagenten aan de deur. Inmiddels zijn er al honderden studies gepubliceerd die deze bijwerkingen niet alleen beschrijven, maar ook doen vermoeden dat ze allerminst zeldzaam zijn.
“Er komen steeds meer aanwijzingen dat de bijwerkingen al vanaf het allereerste begin bekend waren bij de producenten”, zegt Bijl. Hij verwijst naar een publicatie van Joseph Fraiman, een Amerikaanse onderzoeker die de studies analyseerde die Pfizer en Moderna moesten indienen bij autoriteiten als de FDA en de EMA om hun mRNA-vaccins goedgekeurd te krijgen. Uit dat materiaal blijkt dat de schadelijke effecten van de vaccins groter zijn dan de mogelijke kwalijke effecten van COVID-19. “De instituties die de samenleving moeten beschermen tegen Big Pharma zijn weggeërodeerd”, concludeert Bijl gelaten. “Ze hebben geen enkele functie meer.”
Maatschappelijke verloedering
De coronapandemie maakte ook op andere terreinen de maatschappelijke verloedering zichtbaar. De rechterlijke macht ontpopte zich bijvoorbeeld als een verlengstuk van het kabinet. Incidenteel won een maatschappelijke organisatie als Viruswaarheid een kort geding tegen de Nederlandse staat over de wettelijkheid van de lockdown, maar een andere rechter draaide die binnen enkele uren alweer terug. Of het nu ging om de precisie van de PCR-test, de rechtmatigheid van de QR-codes of de mondkapjesplicht, nooit bleken de rechters in staat tot een ander oordeel te komen dan dat van het kabinet.
Ook de politiek stelde teleur. Het is de functie van het parlement om het kabinet te controleren, maar tijdens de coronapandemie lieten alleen een handjevol buitenbeentjes, vaak aan de rafelranden van het politieke landschap, kritische geluiden horen.
De grootste teleurstelling tijdens de coronapandemie waren echter de media. “De reguliere media ontlenen hun bestaansrecht aan het kritische volgen van de macht”, zegt Bijl. “Daar hebben we weinig van gezien.” Tijdens de pandemie zaten de media op schoot bij de overheid. Ze repliceerden kritiekloos de verhalen van de gesponsorde wetenschappers, deden mee aan het censureren van de onafhankelijk wetenschap en waren bereid om de vaccintwijfelaars verder onder druk te zetten en te isoleren.
De grote winnaar van de pandemie bleek uiteindelijk de farmaceutische industrie, evalueert Bijl. “We hebben eigenlijk te maken met een machtsgreep”, concludeert hij. “Big Pharma heeft de touwtjes stevig in handen gekregen.”
Verzet
Een tot somberheid stemmende conclusie. Als de overheid, de politiek, de rechters en de media zo beroerd functioneren, is het dan nog mogelijk om uit deze situatie te ontsnappen? Bijl denkt van wel. “We moeten ons niet laten intimideren”, zegt hij. “We moeten ons blijven uitspreken en blijven discussiëren.” Bovendien zijn er nog steeds verkiezingen. “In maart kan iedereen met zijn stem duidelijk maken hoe hij of zij over het huidige beleid denkt.” Daarnaast zijn er steeds meer – en steeds professionelere – alternatieve media die ander en afwijkend nieuws brengen. “De groei van de alternatieve media is een lichtpuntje in deze tijd”, zegt Bijl. “We moeten ze omarmen en, als dat financieel haalbaar is, ze met donaties ondersteunen.”Daarnaast raadt hij aan om op zoek te gaan naar gelijkgestemden en aansluiting te zoeken. Zo klein en nietig als individuen zich soms voelen, zo machtig is een georganiseerde groep van zelfbewuste en gedreven groep individuen. Hoe groot die macht kan zijn, dat blijkt uit het werk van de Amerikaanse gezondheidswetenschapper Nicholas Freudenberg die jarenlang bestudeerde hoe groepen van burgers zich kunnen verweren tegen machtige bedrijfstakken als de tabaksindustrie, de wapenindustrie en de farmaceutische industrie – en die uiteindelijk op de knieën kunnen dwingen.
“Er is een citaat dat wordt toegeschreven aan de antropoloog Margaret Mead en dat je vaak in kringen van coronacritici tegenkomt”, besluit Bijl. “‘Je hoeft er niet aan te twijfelen dat een groep goedgeïnformeerde en toegewijde groep burgers de wereld kan veranderen’, zou Mead hebben gezegd. ‘Alle grote veranderingen zijn het werk van zulke groepen geweest’.”
Voorbij de Pandemische Chaos is hier te bestellen.
