Nieuwe Postercampagne Dier&Recht doet weer stof opwaaien
Agractie mist de nuance bij bestrijders dierenleed
Stichting Dier&Recht en boerenbelangenorganisatie Agractie Nederland worden nog even geen vrienden. Na de (door Agractie gewonnen) rechtszaak in augustus 2021 over de anti-zuivelcampagne ‘Stoppen met zuivel’ zijn beide organisaties het wederom oneens. Nu gaat het over een nieuwe postercampagne die onlangs liep in de grote steden. “Ik denk niet dat we deze boodschap anders kunnen brengen”, stelt Dier&Recht. “Ze staan niet open voor een goed gesprek”, beweert Agractie. Een verschil van inzicht ontrafeld.
In pak ‘m beet Liessel, Haps, Lunteren, Wolvega of Swifterband hebben ze er niks van gemerkt. In de grote steden des te meer. De recente postercampagne ‘Stoppen met zuivel’ was te zien in Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Den Haag, Haarlem en Breda. “Het liefst hadden we heel Nederland volgehangen, maar ons budget is beperkt en in de stad is het bereik het grootst”, aldus campagnevoerder Erik Peschier van Dier&Recht. Volgens deze organisatie zijn veel Nederlanders niet goed op de hoogte van het lot van kalfjes. Velen weten niet eens dat een koe een kalf moet krijgen om melk te geven (blijkt uit opinieonderzoek van I&O Research).
Publieksvoorlichting kon uitkomst bieden. Dit voorjaar hingen de affiches in de stedelijke bushokjes, op elektriciteitskasten en onder viaducten. De campagne was gericht op consumenten die zuivel gebruiken. Menig voorbijganger zal de slogans hebben ervaren als een stomp in de onderbuik: ‘Kalfjes zijn moederloos’. ‘Kalfjes sterven’ en ‘Zuivel verziekt het leven van kalfjes’.
Consumenten moeten volgens Dier&Recht geïnformeerd worden over de schaduwzijde van zuivelproductie en het leed dat daaraan onlosmakelijk kleeft. Zij moeten bewogen worden minder (of helemaal geen) zuivel te nemen. Dier&Recht wil daarvoor diep gaan en draait er niet omheen. Dat de consumentencampagne tegelijkertijd een klap in het gezicht is van veeboeren, vindt Dier&Recht jammer en niet de bedoeling.
Kwetsbare restkalfjes
Dier&Recht strijdt tegen dierenleed. Erik Peschier: “Veel dieren worden structureel uitgebuit en behandeld als producten. Wij strijden voor een wereld waarin alle dieren bestaansrecht hebben en een leven kunnen leiden dat past bij hun behoeftes en natuurlijk gedrag. Dat geldt ook voor kalveren. Wij hebben zelf het initiatief genomen tot deze campagne, omdat in Nederland jaarlijks meer dan een miljoen kalfjes geboren worden in de zuivelindustrie. Hiervan zijn twee derde ‘restkalfjes’: kwetsbare dieren die voor de melkveehouder geen economische waarde hebben en slechts nodig zijn om de melkproductie van hun moeder op gang te brengen.”
Het is de dagelijkse gang van zaken op de boerderij. Kalfjes worden na de geboorte bij hun moeder weggehaald, waarna de restkalfjes naar de kalverhouderij gaan. Veel dierenliefhebbers vinden het een slechte zaak. Peschier ook. Hij heeft het over ‘een kort leven vol ziektes, zonder weidegang, op een spekgladde harde vloer’. Na zes tot twaalf maanden gaan de dieren naar het slachthuis. Hun lot is rechtstreeks verbonden aan de consumptie van zuivel.
“Kalfjes worden na de geboorte bij hun moeder weggehaald en de ‘restkalfjes’ gaan na zes tot twaalf maanden naar het slachthuis”
Goed dat er aandacht is voor kalveren. Maar bij de manier waarop dit gebeurt, kunnen we vraagtekens plaatsen. De boeren worden hard geraakt (zeker nu ze onder vuur liggen en met onteigening worden bedreigd). Frederieke Schouten, dierenarts en directeur van Dier&Recht, zegt daarover: “Zoals je ziet op de posters, spreken we de boeren niet aan. We spreken de consument aan met feitelijke informatie. We kaarten een systeemprobleem aan, waarvoor de maatschappij verantwoordelijk is. Als Dier&Recht willen wij het probleem van een hele sector blootleggen. Dat de boeren zich aangevallen en op hun ziel getrapt voelen, is jammer. Ik had liever gezien dat de boeren niet onder vuur lagen en dat er jaren geleden preventief was ingegrepen. De zuivelindustrie zou zich aangevallen moeten voelen. Die heeft onterecht een goed imago. Friesland Campina zou zich moeten schamen. Maar goed, ik denk niet dat we deze boodschap anders kunnen brengen.”
Kort geding
Dier&Recht en Agractie lagen al eerder met elkaar in de clinch. Op 23 augustus 2021 won Agractie een kort geding over deze kwestie. Dier&Recht moest posters over zuivel en ernstig dierenleed zo snel mogelijk verwijderen, omdat de stelling in de campagne onvoldoende was onderbouwd, vond de rechtbank in Amsterdam. Binnen 48 uur moesten alle posters, met daarop een kalf in een kruiwagen en de tekst dat zuivel leidt tot ‘ernstig dierenleed’, zijn weggehaald. Ook moest de dierenwelzijnsorganisatie de afbeeldingen van de eigen website halen op straffe van een dwangsom van 5.000 euro per dag (met een maximum van 50.000 euro). Het Algemeen Dagblad schreef: ‘Het publieke debat mag uiteraard gevoerd worden, maar niet op een wijze die onrechtmatig is jegens de melkveehouders.’
Tijdens de zitting gaf Dier&Recht aan van mening te zijn dat de campagne deel uitmaakt van een maatschappelijk debat over dierenwelzijn. Ook zei ze toen al met de actie geen boeren te willen benadelen. Toch zorgden de posters voor veel onbegrip: ze lieten melkpakken zien met een waarschuwing die associaties opriep met een pakje (ziekmakende) sigaretten. In een verklaring liet Dier&Recht weten dat niet de hele campagne zou worden gestopt. De uitspraak van de Amsterdamse rechtbank ging alleen over de poster van het kalf in de kruiwagen.
Na de rechtszaak nam Bart Kemp van Agractie een video op: “We hebben gewonnen! Eindelijk is er erkenning voor het feit dat antidierhouderijclubs niet zomaar alles kunnen zeggen. De foto’s zijn nog tot daaraan toe, maar de tekst ‘zuivel veroorzaakt ernstig dierenleed’ gaat te ver. Midden in de grote stad, waar de afstand tot de boer en het boerenleven maximaal is. Die mensen daar hebben nul kennis. Dier&Recht zet de boer weg als een dierenmishandelaar.”
Geen antibiotica
Inmiddels zijn we een half jaar en een nieuwe publiekscampagne verder. Ook nu is Agractie not amused. De dag na het boerenprotest tegen de stikstofmaatregelen in Stroe bellen we met bestuurslid Erik Luiten. Die wil wel even iets kwijt. “Uiteraard hebben we deze campagne gevolgd. Zeer slinks, kwalijk en bezwaarlijk. Vorig jaar hebben we een rechtszaak gewonnen en nu proberen ze het op een andere manier toch door te zetten. Dier&Recht maakt dankbaar gebruik van de onwetendheid van de consument. De afstand tussen boer en burger wordt steeds groter, zeker in de grote steden, waar de gevoeligheid voor deze boodschap het hoogst is. Natuurlijk mag je in dit land een mening hebben, maar die moet wel op waarheid berusten.”
Luiten heeft zelf een boerenbedrijf met 150 melkkoeien en 160 kalfjes per jaar. Het lijkt hem goed wat basiskennis te communiceren. “Een koe moet elk jaar een kalf krijgen om melk te kunnen geven. Dat is in de natuur ook zo. De kalfjes worden opgevoed met moedermelk, zodat ze antistoffen krijgen. In de praktijk betekent dat meestal enkele dagen biest van de moeder uit de fles, daarna opgeloste kunstmelk. De stiertjes worden geslacht. Een deel van de vrouwen gaat voor de volgende generatie zorgen en melk geven.” Volgens Dier&Recht is dat 40 procent en worden de overige vrouwen ook geslacht. Luiten: “Wij proberen de kalveren een goede tijd te bieden en hebben er totaal geen belang bij om ze slecht te behandelen. We investeren in goede ventilatie en ruime stallen. Maar kom zelf kijken. We nodigen zoveel mogelijk mensen uit om te laten zien hoe we werken.”
“Boeren hebben er geen belang bij dieren slecht te behandelen en laten iedereen graag zien hoe we werken”
Gaat Agractie weer een rechtszaak beginnen? Nee. Agractie is een kleine organisatie en Luiten geeft aan dat er geen geld is om opnieuw een dure zaak aan te spannen. De organisatie probeert zich vooral te richten op uitdragen van de nuance en het echte verhaal: boeren zijn geen dierenmishandelaars en geen gifspuiters. Via voorlichting op de socials maken ze een aanzienlijke groep wegwijs. Luiten: “We hebben 90.000 unieke volgers op Facebook, Instagram en Twitter. Sommige berichten die we plaatsen worden meer dan één miljoen keer bekeken.”
De waarheid liegen
De kloof tussen boer en burger is breed en diep. Misschien is dat mede te danken aan wereldberoemde onderzoekers als primatoloog Frans de Waal. Met zijn boeken over het leven van chimpansees en bonobo’s zorgde hij ervoor dat in brede kring het idee wordt geaccepteerd dat dieren een cultuur en empathie hebben. Sommigen gaan een stap verder en pleiten ervoor dierenwelzijn voorrang te geven op economisch belang; dieren (net als mensen) te laten leven en sterven op hun eigen manier en dierenrechten juridisch te verankeren. Dieren zijn (vol)waardige medebewoners van deze planeet. En niets minder dan dat.
Luiten van Agractie: “Het lijkt wel alsof we steeds meer in een Disneywereld terechtkomen waarin dieren worden vermenselijkt. Daardoor raakt het echte verhaal uit beeld. Met onze projecten ‘Boer in de Klas’ en ‘Boer Burger Brunch’ vertellen we hoe het zit. Wij staan niet met onze rug naar de maatschappij. Ja, er zijn uitwassen in de kalverhouderij, dat weten wij ook. En die moeten absoluut worden aangepakt. Maar een open dialoog daarover wil Dier&Recht helemaal niet voeren. In hun verhaal missen we de onderbouwing. De waarheid liegen? Zo zou je het kunnen formuleren.”
Schouten van Dier&Recht vindt niet dat er vermenselijking van dieren in het spel is: “Onze visie, en ik vermoed ook die van Frans de Waal, is juist het omgekeerde. Wij mensen moeten inzien dat dieren eigen behoeftes en emoties hebben. Een mens wil niet grazen, een koe wel. Haar kalf ook. Weidegang eisen voor kalfjes is het dier serieus nemen.”
