Ik wilde dat mijn man wat kwetsbaarder was
Bij ons thuis hing vroeger een cartoon: een stel zit aan tafel te eten, de vrouw vraagt aan haar man ‘En? Hoe was je dag?’ Waarop de man zegt ‘Dat heb ik gisteren toch al verteld?’
Veel vrouwen balen van het gesloten bastion dat ze elke avond bij het eten aantreffen. De smooth talker waar ze ooit verliefd op werden, zit nu met een stille blik achter zijn pasta. Weinig woorden, nauwelijks vocabulaire om iets van zijn binnenwereld te onthullen. Terwijl zij snakt naar iets van inhoud over zijn dag, komt hij niet verder dan ‘goed’.
Omdat veel vrouwen makkelijker dan mannen hun gevoelens onder woorden brengen, lijkt de oplossing al snel dat mannen zich kwetsbaarder moeten opstellen. Dat ze ook eens wat onthullen over hoe het met hen is. Goed idee. Maar het vreemde is dat áls mannen dat dan doen, het lang niet altijd meteen goed gaat. Soms schiet de vrouw zelfs in de flip. Is de man eindelijk open, sluit de deur aan de andere kant. Hoe kan dat nou?
In dit artikel vertel ik welke onverwachtse uitdaging voor vrouwen opduikt, als mannen meer over zichzelf gaan onthullen en hoe geliefden daar samen mee om kunnen gaan.
Stilte als verbinding
In de januari editie van het reismagazine Columbus[i] staat een prachtig portret van de Nenetsen, een nomadisch volk uit Siberië. Ze leven in de strengste kou, trekken al eeuwen langs dezelfde migratieroutes en hebben een heldere rolverdeling tussen mannen en vrouwen. De vrouwen zijn in de tent, zorgen voor de kinderen, het eten en kleine werkjes. Over de mannen schrijft Pie Aerts, de auteur van het artikel: “Mannen brengen het grootste deel van hun tijd door in de buitenlucht, bij voorkeur alleen, ongeacht de omstandigheden (…) Het is niet gebruikelijk om die stilte te doorbreken en een gesprek te beginnen.” Het heeft iets oers, de stille man die zich niet laat afleiden door de omstandigheden, in dit geval zelfs sneeuwstormen. Voor de Nenetsen werkt het. Voor hen is de stilte hun uiting van liefde, niet het woord.
“Is de man eindelijk open, schiet de vrouw in een flip”
Binnen- en buitenwereld
In een gemiddeld westers gezin is het juist steeds meer de uitwisseling over gevoelens en gebeurtenissen die voor verbinding zorgt. “Hoe was jouw dag?” “Goed, ik heb een pracht van een deal gesloten.” “En hoe is het dan met jou?” “Ik ben blij natuurlijk! En jij?” “Ik ben heerlijk wezen zwemmen met de kids en het golfbad stond aan.” “Oh heerlijk, hebben jullie het zo leuk gehad met papa?” Et cetera. Zo voel je je samen een gezin. In de westerse maatschappij staat de uitwisseling tussen geliefden steeds hoger op de verlanglijst voor een goede relatie. Langs elkaar heen leven is niet langer iets dat we zoeken. Terwijl dat juist eeuwenlang vrij normaal was. Zeker al die tijd dat de man buitenshuis werkte en de vrouw zijn bezit was[ii].
Een nieuwe taal leren
Met de verschuivingen tussen man en vrouw is ook de verwachting over de communicatie verschoven. We willen elkaar echt leren kennen. We willen ook dat onze partner ons goed kent. We verwachten steeds meer intimiteit in onze relatie. Begrijpelijk, maar nog niet zo makkelijk. Want alleen door het te verwachten is het nog niet aangeleerd. Om van de oude situatie naar de nieuwe te komen, moeten partners nieuwe vaardigheden ontwikkelen.
Als je je ouders geen goede gesprekken hebt zien voeren -omdat zij zich nog aan de klassieke rolverdeling hielden- dan moet je je lesstof ergens anders vandaan halen. We onderschatten dit. Het is als het leren van een nieuwe taal. Daarvoor download je ook een app of ga je op les. Maar op de een of andere manier verwachten we van onszelf en elkaar dat we dit kunnen. Gewoon omdat we het bij een goede relatie vinden horen. En hoewel we geneigd zijn naar vrouwen te kijken als sociaal vaardiger, blijkt er in de intieme relatie ook voor hen spannend materiaal klaar te liggen.
Onwil of onvermogen?
Voor veel mannen die uit een klassiek gezin komen, zal er weinig voorbeeld zijn hoe je dan -in Godsnaam- over je gevoel praat. “Moet ik dan de hele dag vertellen over mijn jeugd?” hoor ik wel eens. “Jaja, dan moet ik zeker een potje gaan janken waar iedereen bij is?” is ook een veelvoorkomende. Net zoals met meer dingen die onbekend zijn, ligt de karikatuur op de loer. Allemaal pogingen om op een spoor te komen.
Een cliënt stelde me laatst de vraag “Wat is nou het verschil tussen emoties en gevoelens?” Toen we het eenmaal konden hebben over wat hij meemaakte, bleek het eigenlijk heel dichtbij te liggen. Veel mannen denken bij het praten over zichzelf aan die hele grote, dramatische momenten – emoties dus. Alles wat hier niet aan voldoet, valt dan maar onder ‘goed’. Terwijl we op elk moment van de dag van alles meemaken, maar dat overslaan omdat we de woorden niet kennen. Of het niet opmerken.
“Wat heeft dit nou voor nieuwswaarde?”, vroeg een andere client me eens. In diezelfde sessie kwamen we erachter dat hij zijn moeder napraatte, die in al haar eigen emotionaliteit helemaal geen ruimte had voor wat hij meemaakte. Dit maken veel jongens mee als ze jong zijn: er is niet echt interesse in wat ze meemaken. En dus ontwikkelen ze dit niet verder. Zo krijg je volwassen mannen die supervaardig praten over politieke besluitvorming, de blockchain of de koppeling tussen kwantummechanica en de snaartheorie, maar als het over gevoel gaat, komen ze niet veel verder dan ‘goed’ of stilte. Da’s geen onwil, da’s onvermogen.
“Wat is nou precies het verschil tussen gevoelens en emoties?”
Wat als de man opent?
Er zijn steeds meer mannen die hun onvermogen enthousiast tegemoet treden en ‘op les’ gaan. Ze komen bijvoorbeeld in mijn praktijk of bij mijn mannentrainingen en vinden ineens een plek die veilig aanvoelt. Ze voelen zich welkom. Ze vinden de woorden om hun verdriet, hun pijn, hun teleurstelling, hun onzekerheid te delen. Het onvermogen zit blijkbaar niet in het vinden van de juiste woorden, maar in het vinden van de juiste situatie.
‘Ha!’ denken ze dan. ‘Als ik het hier kan, dan kan ik het eindelijk thuis ook! Wat zal mijn vrouw blij zijn’. Met fris enthousiasme delen ze thuis ook hun pijn, verdriet, teleurstelling en gemis. Maar waar ze openheid en warmte verwachten, net zoals in de mannencirkel, kan het zomaar zijn dat hun geliefde ineens dichtklapt, of zelfs vijandig wordt. ‘What the f*ck! Hoor ik al die tijd dat ik kwetsbaar moet zijn, doe ik het een keer, krijg ik dit!’. Zo krijg ik mannen terug in mijn groepen. En hoe pijnlijk het ook is, het is begrijpelijk. Net zoals de verwachtingen over kwetsbaar zijn niet betekenen dat iedereen het ook zo maar kan, is het voor geliefden oefenen om samen met die nieuwe kwetsbaarheid om te gaan.
Wat gebeurt er in de vrouw?
Toen ik dit een paar keer terug hoorde, werd ik eerst boos. Hoe konden ze, die vrouwen? Maar na een tijdje won mijn nieuwsgierigheid terrein: wat was hier aan de hand? Ik ging praten met mijn eigen vrouw en met andere vrouwen. En wat ik er tot nu toe van begrijp, doet mijn hart smelten. De openheid is ineens zo nieuw, dat er allerlei beschermende krachten wakker worden in de vrouw. Plat gezegd: zij schrikt zich een hoedje, want ineens blijkt die man die zo fier en nuchter door het leven gaat, een diep gevoelsleven te hebben! Met ‘echte’ gevoelens als pijn, onzekerheid, teleurstelling. ‘Holy moly, dat gaat misschien wel over mij!’ denkt een vrouw dan snel. En veel vrouwen krijgen daar de bibbers van.
Ten eerste raakt het de oude vrouwenwond dat ze het niet goed zou hebben gedaan. Ze neemt zijn gevoel persoonlijk, in plaats van dat ze ziet dat geliefden elkaar heel veel moois geven, maar elkaar onvermijdelijk ook pijn doen. Dat dat niemands fout is. Ten tweede blijkt haar investering in de man op wie ze kan bouwen groter dan ze doorhad. In haar wens dat hij kwetsbaarder zou zijn, rekende ze er niet op dat hij met ingewikkelde gevoelens als onzekerheid zou komen. Meer zoiets als ‘ik ben hier en hier verdrietig over (als het maar niet over haar gaat)’ of ‘ik mis je’. Maar als hij het soms ook niet blijkt te weten, op wie kan ze dan bouwen? Oeps, dat is ineens wel heel erg spannend. Want heeft ze het zelf dan wel in zich? Zou ze het leven zonder hem aankunnen? En, let op, dit is niet verkeerd. Dit betekent niet dat deze vrouwen niet oprecht zelfstandig zijn. Tuurlijk wel. Het toont aan hoe diep sommige patronen zitten. En door dat te zien, kun je als stel hiermee werken en samen leren jullie verbinding juist te verdiepen.
Wat vraagt dit van geliefden?
Als de vrouw een flip krijgt van de nieuwe openheid van haar man, dan helpt het om te kijken hoe je elkaar als geliefden kunt ondersteunen. Ten eerste mag de man zich realiseren dat zijn vrouw tijd nodig heeft om te wennen, ook al heeft ze al jaren ‘aan zijn kop gezeurd’ dat hij opener zou moeten zijn. En als hij eerlijk is, heeft hij zelf ook tijd nodig om te wennen. Wat vertel je wel, wat niet? Wat is een goed moment? Wat niet? Over een pijnlijke gezamenlijke gebeurtenis beginnen als jullie nog 5 minuten hebben om 3 kinderen naar school te brengen is nou niet echt een goed idee. Maar ook niet vlak voor het slapen gaan. Probeer maar eens wakker te blijven. Jullie zullen daar samen een weg in moeten vinden. Dus man, blijf vooral ook met andere mannen uitwisselen en geef je vrouw de tijd om te wennen. Hopelijk helpt het als je je realiseert dat het veel spannender voor haar is dan ze van zichzelf wist. Misschien scheelt dat voor het deel in je dat zich zo beledigd kan voelen.
Voor de vrouw is het vaak pittig om haar man echt als mens van vlees en bloed te ervaren, zonder dat ze daar controle over heeft. Als hij gaat voelen, gaat hij ineens van alles voelen. En kan hij zomaar een gesprek over iets ongemakkelijks beginnen. Dan is die stilte van vroeger soms ineens zo onaantrekkelijk niet meer. Verder kijk je als vrouw mogelijk ineens in een pittige spiegel: als je echt flipt van zijn onzekerheid, dan reken je wel heel erg op zijn stevigte en zijn kracht. Mogelijk heb je deze kwaliteiten aan hem uitbesteed in je leven en is dit een mooi moment om ze je weer meer toe te eigenen. Hij faalt niet als partner als hij ook momenten van onzekerheid blijkt te hebben; hij is juist een dappere en betrouwbare partner die jou in zijn ziel durft te laten kijken. Het helpt enorm als je daar de waarde van inziet en hem daarin bevestigt.
“Zo wordt een intieme relatie een plek waar je met elkaar leert en groeit”
Wat is een intieme relatie eigenlijk?
Door zo met elkaar op te leren trekken, krijgt je relatie een heel nieuw perspectief. In plaats van elkaar te zien als lastig (‘Hij zegt niks’ en ‘Wat mot ze toch van me?’) worden jullie onderzoekers van de waarheid. Waarbij het heel goed kan zijn dat jullie allebei een eigen waarheid hebben en leren dit van elkaar te horen en te waarderen. Je geliefde verandert dan van het beeld dat je van hem of haar hebt, naar iemand die oneindig veel meer is dan je ooit zult leren kennen. Iemand die je raakt. Iemand die gevoelens in je omhooghaalt, waar je samen over kunt spreken.
Zo wordt een intieme relatie een plek waar je met elkaar leert en groeit. Dit wordt ook wel het diepere geluk in een relatie genoemd. En maak je geen zorgen dat het dan een groot therapeutisch proces wordt: juist door jezelf te openen, gaat er veel meer energie en autonomie stromen. Zo ben je als man zowel vrij om te zijn wie jij bent, als verbonden met je vrouw, omdat je vaardig bent in het delen over je binnenwereld. Da’s pas geluk!
[i] Columbus Reismagazine, januari 2022, NewSkoolMedia, p 20-36
[ii] Vergis je niet, dit is minder lang geleden dan je denkt: “Tot 1956 moesten getrouwde vrouwen hun man om geld en toestemming vragen als ze bijvoorbeeld kleding of apparaten wilden kopen. Ook konden ze geen verzekeringen afsluiten of geld van de bank halen.” Artikel over de Wet Handelingsbekwaamheid. Bron: https://historiek.net/vrouwen-tot-1956-handelingsonbekwaam/15127/
