Trend: Parkinson-boksen; bij ons zijn ze sporter
De diagnose Parkinson komt voor veel patiënten binnen als een mokerslag. Ineens verandert hun leven. Wat nu? Stilstand is achteruitgang. Lukt het om de knop om te zetten en te ontdekken wat er nog wel kan? Als dat lukt, zijn er mogelijkheden. In Nederland worden steeds meer bokstrainingen speciaal voor Parkinsonpatiënten verzorgd. “Je bokst jezelf letterlijk uit de hoek van patiënt.”
Bart Kelderman (56) had al een paar jaar slaapproblemen en last van zijn rechter arm. Die bewoog niet meer mee als hij liep. Als hij er speciaal op lette, kon hij de armbeweging nog wel sturen. Als hij het vergat, dan hing zijn arm erbij als een gewond vogeltje. In november 2021 kreeg hij de diagnose Parkinson. Dat was schrikken. Wat nu? Zijn neuroloog gaf hem direct het advies om te gaan boksen. “Daar krijg je toch juist Parkinson van?,” wierp Kelderman nog tegen. De neuroloog bedoelde Parkinson-boksen, een uit de VS overgewaaide vorm van non-contact boksen, speciaal voor Parkinsonpatiënten. Kelderman volgde een proefles en was meteen verkocht. Hij voelt zich er goed bij.
Het is woensdagochtend en Kelderman is bezig met zijn wekelijkse training in de sportschool van Hans Louwerse in Ede. Een groep van 12 cursisten (allemaal Parkinsonpatiënten) werkt zich in het zweet. De jongste is 36, de oudste boven de 80. Louwerse, een reus van een vechtsporter, geeft vandaag de training samen met zijn dochter Rosa (die de CIOS-opleiding Sport & Bewegen volgde). Louwerses diepe basstem galmt streng maar met humor door de sportzaal: “Links-rechts-hoek. Links-rechts-hoek. Hou je dekking hoog. Dat kan sneller. Snéller! Weten we alle namen nog? Links-rechts-hoek. En nu op één been.”
“De neuroloog zei tegen me dat ik moest gaan boksen…”
Louwerse en zijn dochter nemen in de training alles mee wat voor Parkinsonpatiënten zo heilzaam is: balans, coördinatie, conditie, kracht, lenigheid en snelheid. Maar het geheim van deze training laat zich samenvatten in één specifiek woord: dubbeltaken. De ziekte van Parkinson maakt dat twee dingen tegelijk doen moeilijk is. Een klap uitdelen en tegelijkertijd de tafel van zeven opzeggen. Een bal vangen met één oog dicht en een hand op je rug. De variaties zijn eindeloos en Louwerse tovert steeds weer nieuwe oefeningen uit de hoge hoed. Zijn aanpak is succesvol. Naast Ede zijn er al 37 locaties in Nederland waar je trainingen kunt volgen. Dat zegt enerzijds iets over de populariteit van de trainingen en anderzijds over Parkinson als snel groeiende neurologische aandoening.
Gepersonaliseerd behandelplan
Wereldwijd zijn er ruim zeven miljoen mensen met de ziekte van Parkinson. De afgelopen dertig jaar is het aantal patiënten meer dan verdubbeld. Hoe kan dat? Vergrijzing is een van de oorzaken. Maar er is meer (waarover we weinig terug zien in de reguliere media). De Parkinson Vereniging waarschuwt voor een verband met landbouwpesticiden. In december 2021 stuurde zij een brief naar landbouwminister Carola Schouten over de hernieuwde toelating van het gewasbeschermingsmiddel glyfosaat. In de brief wijst ze onder meer op een recent rapport van het RIVM over gewasbeschermingsmiddelen en neurodegeneratieve ziekten.
Directeur Nickie van der Wulp van de Parkinson Vereniging schreef: ‘Wij vinden het echt veel te makkelijk en zelfs onverteerbaar dat het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) onze terechte vragen en zorgen door heeft verwezen naar een ondoorzichtige publieksconsultatie die aanvoelt als een catch 22. […] De literatuur over formuleringen met glyfosaat (zoals Roundup) wordt in zijn geheel genegeerd. Ook literatuur die rept over bijwerkingen, zoals veranderingen in het microbioom, wordt niet meegenomen.’
Dat geeft te denken. Wat de oorzaak van de Parkinson-epidemie ook is, de feiten liegen niet. Nederland telt inmiddels zo’n 55.000 patiënten volgens het Parkinson Fonds. Dat aantal gaat waarschijnlijk groeien naar 80.000 in 2040. Volgens neuroloog Bas Bloem van het Radboud UMC kent de aandoening net zoveel varianten als er patiënten zijn. De bekendste klachten zijn trillen en traag bewegen. Ook problemen met slapen, stemming, seksualiteit, spraak en zicht komen voor. Gepersonaliseerde behandelplannen zijn volgens Bloem noodzakelijk, zoals hij onlangs met internationale collega’s schreef in een overzichtsartikel in The Lancet. En daar moet niet te lang mee gewacht worden want Parkinson is (nog) niet te genezen. Zelfs afremmen is (nog) niet mogelijk. Wel zijn er steeds meer behandelingen beschikbaar om de symptomen te onderdrukken. Zoals boksen.
L-DOPA
In de boksring is Hans Louwerse ondertussen bezig met het uitzetten van een parcours. Hij daagt de sporters uit met oefeningen en probeert hen een beetje in de war te brengen. Rollend en kruipend moeten de sporters door een spinnenweb van touwtjes en pionnen heen. Die mogen ze niet aanraken. Ze moeten zelf nadenken over hoe ze die klus gaan klaren. Louwerse kijkt toe. Hij probeert hun zwakke plekken sterker te maken. Hij kent hun symptomen -ze hebben allemaal een intake gedaan-, maar tijdens de training komen steeds weer nieuwe inzichten aan het licht. Als hij merkt dat iemand zichzelf ontziet, bijvoorbeeld door alleen de goede hand te gebruiken, volgt er een corrigerende grap of opmerking.
“Hij probeert de sporters met oefeningen in de war te brengen”
“Hans laat ons zoveel mogelijk zelf doen,” legt Bart Kelderman uit. “Hij helpt alleen als het nodig is.” Kelderman is inmiddels klaar met zijn training, die een dikke glimlach op zijn gezicht heeft getoverd. Ook vandaag was het weer goed toeven in de sportzaal. “Geen training is hetzelfde,” vertelt hij. “Je wordt op de proef gesteld. Niks op de automatische piloot! En je kunt lekker je frustratie eruit slaan.”
Kelderman legt uit dat je door het sporten extra dopamine aanmaakt als aanvulling op de medicijnen. Iedereen in de zaal gebruikt L-DOPA om de hoeveelheid dopamine in de hersenen te verhogen. Maar zelf kun je dus ook een flinke duit in het zakje doen. Alles wat te maken heeft met bewegen helpt: actief denken en dubbeltaken uitvoeren, muziek maken, sporten en tegelijkertijd naar muziek luisteren of kruiswoordpuzzels oplossen tijdens het afwassen. Kelderman: “Het fijne is ook dat je met andere patiënten traint. Je snapt elkaar. Er mag over Parkinson gepraat worden, maar dat hoeft niet. Het schept een band.”
Nieuwe ontdekkingen
Hans en Dini Louwerse geven al 30 jaar samen trainingen in hun sportschool. Ze zijn gespecialiseerd in karate, boksen en kickboksen en maakten in 2016 een zijstap naar het begeleiden van mensen met neurologische aandoeningen. De ervaringen die Hans, Dini en Rosa de afgelopen jaren hebben opgedaan, worden allemaal verwerkt in hun trainingen, die ook geschikt zijn voor mensen met geheugenproblemen, beroertes of een vroege vorm van dementie of Alzheimer. Hans Louwerse: “Bij ons ben je sporter. Je bokst jezelf letterlijk uit de hoek van patiënt. De training kan de ziekte niet vertragen, maar het kan wel bijwerkingen onderdrukken en functies onderhouden.
De trainingen brengen steeds weer nieuwe symptomen aan het licht en nieuwe oplossingen voor die symptomen. Louwerse wijst op een plankje waarop hij golf tees heeft bevestigd. Ernaast staat een mandje met golfballen. Hij vertelt: “Een van de sporters heeft een tremor in haar linkerhand. Ze kan het balletje niet op de tee leggen, daarvoor trilt haar hand te erg. We zijn erachter gekomen dat ze het wel kan als we er een spiegel achter zetten. Ze kijkt in de spiegel naar haar hand en het beven houdt op. Die oplossing gebruikt ze voortaan ook als ze thuis het vlees moet snijden.”
