Jong en vitaal blijven? Enzymen boosten je gezondheid
De meeste mensen weten dat vitaminen en mineralen een goede ondersteuning zijn voor de gezondheid. En enzymen? Die verdienen eigenlijk veel meer aandacht, want zonder deze jongens kan het lichaam niets beginnen met het aangeboden voedsel en supplementen.
Er zijn drie belangrijke redenen om regelmatig enzymen te nemen bij het eten en/of bewust elke dag enzymrijk voedsel te eten. Want:
- Enzymen houden het lichaam jong en vitaal
- Enzymen versterken de weerstand
- Enzymen zijn belangrijker voor de vitaliteit dan vitaminen en mineralen.
De quote van de arts Edward Howell spreekt in dit geval boekdelen: “Hoe lang iemand leeft is direct gerelateerd aan de uitputting van zijn enzympotentieel. Het gebruik van enzymen tijdens de maaltijd verlaagt de kans op tekorten en resulteert in een langer, gezonder leven.”
Wat zijn enzymen?
Enzymen zijn biologische katalysatoren (versnellers) die cellen aanzetten tot actie. Ze zitten in je voedsel en je maakt ze zelf aan. Daarom vind je ze door het hele lichaam heen in zenuwen, botten, bloedvaten, weefsels en organen. De bekendste enzymen zijn de spijsverteringsenzymen, gevolgd door de metabole enzymen en de enzymen die in de cellen werkzaam zijn. Enzymen zijn noodzakelijk voor het in werking stellen en behoud van het lichaam. Daarvoor zetten ze voedsel om in stoffen waarmee de cellen iets kunnen. Leverenzymen slaan bijvoorbeeld energie op, terwijl de pancreasenzymen je eten in stukjes hakken. Samen met waterstof en zuurstof zijn enzymen de motor waarop het lichaam draait. Met het ouder worden raakt het lichaam eerst zijn buffers aan enzymen kwijt waarna het langzaamaan de capaciteit verliest om nieuwe enzymen aan te maken.
Enzymen zijn gevoelig voor temperatuur: ze functioneren optimaal bij 37 graden Celsius. Boven de 41 graden vallen ze uit elkaar. Dat komt weleens voor in het lichaam. Daarnaast zijn ze gevoelig voor de zuurgraad. Enzymen vallen uit elkaar onder invloed van gifstoffen en zware metalen zoals kwik, lood, cadmium en stress. De enzymwerking wordt versterkt door mineralen als mangaan, zink en magnesium. Wanneer deze opraken, gaat de enzymwerking achteruit.
Functies van enzymen
De werking van enzymen is zeer veelzijdig. Om te kunnen begrijpen wat ze kunnen bewerkstelligen, volgt hier een overzicht. Enzymen zijn belangrijk voor:
- Energieproductie
- Absorptie van zuurstof
- Het functioneren van RNA en DNA
- Voedingsstoffen in je cellen krijgen
- Giftige stoffen afvoeren
- Koolhydraten, proteïnen en vetten afbreken
- Cholesterol- en triglycerideniveaus reguleren en mogelijke bloedproppen oplossen
- Hormoonregulatie
- Regulering van zenuwimpulsen
- Vertraging van het verouderingsproces door telomerase
- Versnelling van alle biochemische reacties door de katalysatorwerking
- Neutralisatie van vrije radicalen en het aansturen van vertering, spierfuncties, hersenfuncties en genexpressie
- Verdediging door het immuunsysteem tegen virussen en bacteriën
De werking
Al met dagelijks gebruik van extra enzymen bij de hoofdmaaltijd kan er iets veranderen. Op korte termijn zou je een vermindering van maag-, darm- en maagzuurproblemen kunnen verwachten, veroorzaakt door een teveel aan zuur. Omdat koolhydraten voornamelijk in de mond en maag verteerd moeten worden, is er geen winderigheid en geen opgeblazen gevoel na het eten. Zuivel wordt gemakkelijker verteerd en je zult minder last hebben van voedselintolerantie door een betere vertering van eiwitten. Enzymarme voeding kost het lichaam extra energie en door extra enzymen oe te voegen kun je al binnen twee weken merken dat je energieniveau omhooggaat.
Maak bij wijze van experiment twee kommen havermout. In de ene doe je een goede kwaliteit enzympoeder, in de ander niets. Na 45 minuten zie je een duidelijk verschil. In de kom met de enzymen is de havermout opgelost tot een waterige substantie en in die zonder enzymen zit dikke plakkerige havermout. Drie keer raden welk van de twee het zwaarst op je maag zal liggen!
“Enzymen bestaan moleculair gezien uit eiwitten, gecombineerd met een vitamine of een mineraal. Ze zorgen voor de omzetting van stoffen en vormen de basis van de biochemie in en buiten de cel. Een enzym zelf raakt niet op bij de chemische omzettingen die het in het lichaam teweegbrengt. De naam van een enzym eindigt vaak op -ase. Amylase breekt zetmeel af tot glucose, lipase breekt vetten af tot glycerol en vetzuren terwijl protease eiwitten splitst.”
Waar zitten enzymen in?
Spijsverteringsenzymen zitten met name in groente en fruit, mits rauw gegeten. Dit verklaart mede de populariteit van raw food en het veganisme. Toch is rauw voedsel voor een zwak verteringsstelsel moeilijk te verteren. Daarom is het beter om dit vooral te eten in de zomer, als het boven de 20 graden is. Niet alle enzymen gaan bij hoge temperaturen kapot. Groenten, mits kort gekookt, gewokt of gestoomd, bevatten nog een bepaalde hoeveelheid enzymen. In onderstaande voeding komen relatief veel enzymen voor:
- Gefermenteerd voedsel als kefir (meer dan), yoghurt en kwark
- Zuurkool bevat glucosinolaten en lactobacillen
- Natto gemaakt van de ‘Bascillus Natto’ bevat veel vitamine K en dat is nodig voor gezond bloed
- Kimchi, een typisch Koreaans groentegerecht, bevat enzymen die cholesterol verminderen
- Honing is rijk aan diastase, amylase, invertase en protease
- Miso, een Japanse soep met gefermenteerde sojabonen, is rijk aan spijsverteringsenzymen
- Avocado’s zijn rijk aan lipase, wat helpt bij het verteren van vetten
- Gember bevat een bijzondere protease die de spijsvertering bevordert en de lichaamsproductie van enzymen boost
- Tuinkruiden als rozemarijn, dille, basilicum en tijm
- Ui, look en knoflook bevatten naast zwavel veel enzymen
- Zwavelrijke groenten als spruiten, asperge en andijvie bevatten enzymen ter ontgifting van het lichaam
- Net als je gal zit er in ossengal (als supplement) vetverterende enzymen
- Ananas bevat bromelaïne, dat helpt bij de vertering van eiwitten
- Papaja’s bevatten papaïne, dat ook helpt bij de vertering van eiwitten
- Spirulina en marineplankton bevatten veel soorten enzymen
- Mango’s bevatten amalyse dat helpt om koolhydraten om te zetten in suikers
- Bananen zitten vol met amylase en glucosidase dat helpt bij de verwerking van koolhydraten
- Lijnzaadenzymen activeren het P-450 enzym in je lichaam dat meer dan zestig functies heeft.
- Kiwi’s zijn rijk aan actidaine dat de spijsvertering bevordert.
Enzymen en hun specifieke werking
Veel namen van enzymen eindigen op ‘ase’, waarschijnlijk verwijzend naar hun werking: namelijk het splitsen van stoffen.
- Amylase verteert koolhydraten
- Protease verteert eiwitten
- Lipase en bromelaine verteren vetten
- Cellulase breekt vezels af
- Lactase breekt lactose (melkzuur) af
Co-factoren zorgen ervoor dat enzymen sneller werken, dit zijn bijvoorbeeld probiotica, algen (spirulina, marineplankton) en mineralen uit onder meer fulvinezuur. Betaine HCL is geen enzym maar wel een belangrijke stof die eigenlijk apart in een product moet zitten. Mensen met maagzuurproblemen produceren veelal te weinig zoutzuur (=maagsap). Dat begint al als je ouder bent dan 40 jaar. In eerste instantie merk je daar weinig van. Neem Betaine HCL altijd zo’n 30 minuten na de maaltijd en een enzymsupplement voor of direct tijdens de maaltijd. Enzymen kunnen slecht tegen het zure maagsap en moeten zo snel mogelijk naar de darmen om daar hun werk te doen.
Twee keer per week twee enzymcapsules voor het slapen gaan innemen heeft het voordeel dat de ingenomen enzymen de darmwand grondig gaan reinigen door extra ‘verteringsvuur’ aan het lichaam te geven. Bouw het gebruik van enzymen, op aangezien het lichaam kan reageren met extra winderigheid en tijdelijk diarree of constipatie.
Wanneer is extra innemen noodzakelijk?
Het is aan te raden om bij een slechte weerstand, ziekte en ouderdom bij elke maaltijd extra enzymen in te nemen. Zo worden de tekorten aangevuld en houd je je spijsvertering jong. Ouder dan 45 jaar? Dan zijn extra enzymen bij een grote maaltijd handig. Ontgiften zonder enzymen is bijna niet mogelijk. Daarom drinkt men zuurkoolsap bij sommige vastenkuren of nog beter doe je een enzymvastenkuur. Overigens begint het allemaal met het eten van enzymrijk voedsel zoals dat in het rijtje hierboven. Eet dagelijks iets dat rijk is aan enzymen, daar functioneert het lichaam stukken beter van.
Bijzondere enzymen bij ziekte
In mijn praktijk zet ik speciale enzymsubstraten in bij allerhande klachten. Dit kan variëren van Lyme tot griep en van leaky gut tot reumatische klachten. Deze enzymsubstraten, die gecombineerd worden met essentiële suikers, brengen de enzymen rechtstreeks in de cel. Daar waar ze het hardste nodig zijn. Tot nu toe heeft dit regelmatig geleid tot een doorbraak in het ziekteproces met duidelijke verlichting van klachten. Als je al gezond eet en extra enzymen, mineralen en vitaminen neemt, maar weinig ‘winst’ behaalt, kunnen enzymsubstraten je echt een eind verder helpen.
