Waarom ik niet bij Amazon koop
Zes redenen voor verantwoord koopgedrag
Kopen bij Amazon is goedkoop en makkelijk. Je vindt er zo’n 350 miljoen producten. Toch is er ook een schaduwkant. Oprichter Jeff Bezos is een nietsontziende multimiljardair die zijn personeel uitknijpt, vakbonden buiten de deur houdt, de middenstand ruïneert en rijke toeristen verleidt tot het maken van zinloze ruimtevluchten. Laten we op Black Friday (25 november) weer gewoon kopen bij de winkel op de hoek. Zes redenen om Amazon te bannen.
1. Belabberd: arbeidsomstandigheden
In logistieke centra in onder meer Italië, Duitsland en Engeland is de afgelopen jaren fel verzet gevoerd tegen Amazon’s beleid voor arbeidsomstandigheden. Van noodgedwongen plassen in een fles tot veel te weinig pauzes, van karige beloning tot onbetaald ziekteverlof en van blaffende managers tot hoge werkdruk… de werknemers klaagden steen en been. Ook in Nederland werd (en wordt) de webwinkelgigant met argusogen bekeken. Toen Amazon in juli 2021 een nieuw bezorgcentrum opende in de buurt van Schiphol, riep vakbond FNV in een open brief op tot respect voor de Nederlandse regels. “Wij zijn misschien een klein land, maar onze vakbondstraditie is lang en groot”, schreef FNV-voorzitter Tuur Elzinga. “Amazon moet de rechten van onze werknemers respecteren.” Bezos gaf onlangs in de media toe dat het inderdaad beter moet met de arbeidsomstandigheden, maar hij is zelf natuurlijk de veroorzaker van de slechte arbeidsomstandigheden. Gaan we Amazon desondanks belonen met een aankoop? Nee toch? Als consument kunnen wij het verschil maken door onze spullen voortaan lekker ergens anders aan te schaffen (liefst bij de plaatselijke middenstand).
2. Oneerlijk: concurrentie
In 2020 kwam Amazon naar Nederland en we werden meteen geconfronteerd met agressieve reclamecampagnes. Amazon had in de VS een marktpositie verworven met middelen waar weinig gewone ondernemers vertrouwd mee zijn. Marktaandeel winnen kon Amazon door lage prijzen te bieden en jarenlang verlies te leiden met geld van investeerders die honderden miljoenen in het bedrijf pompten. Andere winkels werden stelselmatig kapot geconcurreerd. Dit zien we nu ook in Nederland gebeuren. In onze binnensteden vindt een kaalslag plaats in de retail. Authentieke winkeltjes verdwijnen en de ketens die overblijven worden groter en groter. Dat is verschraling ten top! Filosoof en spreker Ruud Veltenaar sprak er eerder al zijn afschuw over uit: “Willen we een paar Amerikaanse en Chinese multinationals nog rijker maken dan ze al zijn? Of willen we iets meer betalen voor onze spullen zodat onze eigen zzp’ers niet worden uitgeknepen? Niets hoeft ons ervan te weerhouden om vanaf morgen onze boekjes gewoon weer bij Scheltema te kopen.”
3. Megalomaan: Jeff Bezos
Dan de man zelf. Jeff Bezos lijkt van nederigheid geen last te hebben. Hij schiet op alles dat beweegt. In marktactiviteiten is Amazon concurrent van vrijwel ieder ander bedrijf in de e-commerce, logistieke dienstverlening, muziek-, film- en game-industrie, cloudcomputing, online betalingen, audioboeken en streamingdiensten. Niet alleen Google wordt beconcurreerd, ook giganten als Netflix, eBay, Flipkart, Spotify en FedEx voelen de aanwezigheid van Amazon. En daar blijft het niet bij. Onze planeet is te klein voor Jeffrey Preston Bezos, die het liefst ook ons zonnestelsel zou veroveren. In 2000 richtte hij ruimtevaartbedrijf Blue Origin op voor vermogende ruimtetoeristen. Bezos gelooft dat in de toekomst miljoenen mensen in de ruimte zullen werken en wil dit faciliteren door ruimtevaart betaalbaar te maken. In de ruimtewedloop komt hij overigens een geduchte opponent tegen, het bedrijf SpaceX van Elon Musk. Beide bedrijven willen ruimtevaart veel goedkoper maken door de prijzen van lanceringen te decimeren. SpaceX focust op het koloniseren van Mars. Blue Origin mikt op een ruimtevaarteconomie voor de aarde met onder meer het winnen van grondstoffen op planetoïden. Wat is daar mis mee? Welnu, zolang we er als mensheid een puinhoop van maken op onze eigen planeet, is er geen enkele reden om aan te nemen dat we het er in de ruimte beter vanaf brengen. Afblijven dus. Laten we eerst hier de balans herstellen, onze rotzooi opruimen en nog meer brokken maken voorkomen.
4. Milieuvervuilend: de e-commerce
Amazon is een van de grootste aanjagers van de stormachtige groei van de milieuvervuilende e-commerce; een tak van sport waarin nogal wat lucht wordt vervoerd. Onnodig grote verpakkingen souperen ruimte op in (steeds meer) bezorgbusjes, -scooters en -fietsen in (steeds drukkere) binnensteden. De bezorgers rijden te vaak voor nop vanwege het grote aantal retouren. Dat begint een maatschappelijk probleem van formaat te worden. In theorie kan de consument zo veel bestellen als hij of zij wil zonder dat het hem of haar geld kost, want bij veel grote webwinkels is gratis retourneren de nieuwe standaard geworden. Met dank aan Amazon! Ondoordachte hebzucht wordt gestimuleerd en is alomtegenwoordig in de polder. Ach… laat die doos maar komen. Sneakers, broeken, jassen… je weet nooit of er iets leuks tussen zit. Milieuschade? Soit. Overbodige bezorgkilometers? Na ons de zondvloed. Het kan, het mag en het is gratis. Dus waarom niet? Pakken wat je pakken kunt, vindt een groot deel van de Nederlanders. Dat wreekt zich. Bij grote webshops als Zalando en Wehkamp komt de helft van alle bestellingen retour, zo bleek uit onderzoek in 2019.
5. Schaamteloos: zelfverrijking
In 2021 bedroeg de omzet van Amazon 469 miljard dollar. Dat is meer dan het BBP (Bruto Binnenlands Product) van de twintig armste landen van Afrika bij elkaar. Inwoners van landen als Burundi, Malawi, Burkina Faso, Congo en Mozambique moeten rondkomen van (minder dan) twee of drie dollar per dag. En de armoede groeit. Oxfam Novib stelt in een eerder dit jaar verschenen rapport dat door de effecten van de coronapandemie, toenemende economische ongelijkheid en stijgende prijzen voor voedsel en energie door de oorlog in Oekraïne, dit jaar 263 miljoen meer mensen in extreme armoede terecht zullen komen. Het rapport First Crisis, then Catastrophe laat zien dat eind 2022 zo’n 860 miljoen wereldburgers in extreme armoede kunnen vervallen. Toegegeven: door Amazon te bannen zal deze extreme situatie niet direct veranderen. Toch kunnen wij consumenten nu het verschil maken met onze keuzes. ‘Iedere uitgegeven euro is een stembiljet’, zo luidt het gezegde.
6. Verslavend: consumentisme
Kopen geeft een kick. De weldadige dopamines en endorfines stromen door ons lijf zodra we een mooie aankoop doen. Maar de kick is snel voorbij. En dan moeten we weer iets kopen om hetzelfde effect te bereiken. Waarom kopen we eigenlijk zoveel dingen die we niet nodig hebben? Misschien, wie zal het zeggen, om de leegte van het bestaan te verdrijven. O wat een schattig jurkje! Doe maar. Zanger Jack Poels van Rowwen Hèze gaf ooit de muzikale voorzet: Bestel mar, bestel mar, bestel mar. Doe maar vijf kleuren in maat 36 en vijf in maat 38. Als het niet bevalt kan alles gewoon weer terug. Leve de e-commerce! Echt gelukkig worden we daar natuurlijk niet van. Sterker nog, volgens filosoof en spreker Ruud Veltenaar moeten we ons schamen voor onze koopverslaving: “We hebben ons laten scripten door de commercie en zijn koopjunkies geworden. We kopen omdat we ons beter willen voelen. Als je je daar niet voor schaamt moet je toch eens goed in de spiegel kijken.” Dus ja, als we ons al schamen voor een overbodige aankoop bij een willekeurige webwinkel, dan al helemaal voor een overbodige aankoop bij veelvraat Amazon. Lang verhaal kort. Op welke (web)winkel wilt u ‘stemmen’ tijdens Black Friday? Of stemt u helemaal niet omdat u alles al heeft?
