Waarom de EU voor Oekraïne een economische crisis over heeft
Oekraïne kreeg op 23 juni 2022 officieel de status van kandidaat-lidstaat voor toetreding tot de EU. Dat heeft tot dusver al heel wat gevolgen gehad voor het land en voor lidstaten van de EU, waaronder Nederland. Denk maar aan de torenhoge inflatie als gevolg van het EU energiebeleid. Om aantrekkelijk te blijven voor beoogde buitenlandse investeerders, is het land bereid de democratie en zeggenschap van burgers flink in te perken. Hieronder een overzicht van goede intenties, plannen en – soms zeer ongelukkige – neveneffecten.
Oekraïne krijgt 5 miljard euro extra steun van EU
Oekraïne krijgt 5 miljard euro extra steun van EU, meldt de Belgische krant Het Laatste Nieuws (HLN) op 4 oktober jl. De EU heeft volgens Kiev een memorandum van overeenstemming ondertekend voor het vrijmaken van vijf miljard euro aan noodleningen voor Oekraïne. “Dit is een nieuw gebaar van de EU om Oekraïne te steunen bij het winnen van de oorlog, de wederopbouw en het nastreven van een Europese toekomst,” twittert de Oekraïense premier Denys Sjmyhal maandag 3 oktober.
Valdis Dombrovskis – vicevoorzitter van de Europese Commissie – meldt op Twitter dat het geld zal worden gebruikt ‘voor onmiddellijke liquiditeitstekorten en de betaling van salarissen en pensioenen’. Een eerste schijf wordt midden oktober aan Oekraïne overgemaakt. Later in het jaar volgen nog eens twee schijven.
Het geld maakt deel uit van een totaal steunpakket van negen miljard euro dat in mei werd aangekondigd. Begin augustus werd al één miljard euro uitbetaald; EU belastinggeld voor de strijd tegen Rusland.
Waarom wil de EU zo graag dat Oekraïne toetreedt tot het Europese machtsblok?
Oekraïne is gezegend met onvoorstelbaar grote variëteiten en hoeveelheden grondstoffen die van belang zijn voor de toekomstplannen van de EU. Uiteraard geldt hetzelfde voor de toekomstplannen van Rusland, daarom wordt er nu ook zo hard om de ‘buit die Oekraïne heet’ gevochten.
Op 13 juli 2021 maakten de Europese Commissie en Oekraïne bekend een strategisch partnerschap inzake grondstoffen aan te gaan. Dit moet zorgen voor een betere integratie van de grondstoffen en batterij waardeketen tussen het land en de EU. Op deze manier kunnen de groene en digitale transities van de EU verwezenlijkt worden en blijft het mondiale concurrentievermogen van diezelfde EU behouden. Dat schrijft het onafhankelijke Europa Nu op deze pagina.
Zonder Oekraïense toetreding tot de EU wordt het moeilijk, zo niet onmogelijk, de concurrentiepositie van de EU in de wereld te behouden en de EU Green Deal van Frans Timmermans te laten slagen.
“Oekraïne is gezegend met grote variëteiten en hoeveelheden grondstoffen die van belang zijn voor de toekomstplannen van de EU”
Oekraïne is het mondiaal tweede grootste land voor de winning van lithium
Een van die ontelbare bodemschatten van Oekraïne is het mineraal lithium, dat de belangrijkste grondstof is voor de batterijen die elektrische auto’s aandrijven. Van levensbelang voor de EU plannen om de productie van auto’s op fossiele brandstof te verbieden vanaf 2030.
Het zal je niet verbazen dat die gigantische hoeveelheden lithium verborgen zijn in de bodem van de door Rusland bezette gebieden, waaronder het Donetsbekken. Een helder artikel over deze regio – geopolitiek gezien – van groot belang voor het westen, is hier te vinden op de website van milieubeweging Renewable Matter.
graanschuur van europa
Een andere essentiële reden om Oekraïne bij de EU te willen inlijven is de functie van ‘graanschuur voor Europa’. Strategisch gezien is Oekraïne zeer interessant, zeker in agrarisch opzicht. Het land beschikt over 40 miljoen hectare akkerbouwgrond, ongeveer 30% van het Europese areaal. De gewasopbrengsten per hectare zijn nog relatief laag, maar daarmee is de potentie voor optimalisering tegelijkertijd groot. Zeker als daar bijvoorbeeld hoogstaande Nederlandse agrarische technologieën op losgelaten worden.
Het land is een grote graanproducent met jaarlijks ruim 30 miljoen ton tarwe en bijna 40 miljoen ton maïs. Oekraïne wordt al jaren de graanschuur van Europa genoemd. De laatste jaren werden de onderlinge verstandshoudingen tussen de Oekraïense regering en de EU aanmerkelijk verbeterd, nadat de pro Russische president Viktor Janoekovitsj aan de kant was gezet.
Van Poetin is bekend dat hij erg gecharmeerd is van voedselproductie en de (onderhandelings-)macht die dat wereldwijd met zich meebrengt. Wanneer Rusland zich de Oekraïense landbouwproductie kan toe-eigenen, wordt hun macht op de agrarische markten alsmaar groter, aldus het blad Boeren Business op 22 januari 2022.
Oekraïense landbouw een oplossing voor het Nederlands stikstofprobleem?
Nederland wordt door EU regelgeving genoodzaakt het aantal boerenbedrijven in noodtempo af te bouwen. Het uitkopen van boeren rond natuurgebieden is een van de belangrijkste manieren waarmee minister Christianne van der Wal (Natuur & Stikstof) en het kabinet de stikstofcrisis hopen op te lossen. In het regeerakkoord hebben VVD, D66, CDA en CU daarvoor tot 2035 maar liefst 7,5 miljard euro gereserveerd.
De NOS schrijft op 17 september jl. dat de bedoelde uitkoopregelingen tot dusver een mislukking zijn gebleken. De boeren willen geen afstand doen van hun levenswerk en de eigen voedselvoorziening in Nederland verder in gevaar brengen. Vooral omdat net nu overal ter wereld tekorten aan voedsel ontstaan door droogte en de aanhoudende oorlog in Oekraïne. Maar Oekraïne heeft, gezien de enorme omvang van het land in verhouding tot het aantal boerenbedrijven en inwoners, geen stikstofprobleem in termen van de EU wetgeving.
Dus, wat zou mooier zijn dan dat de EU Nederlandse boeren grond in Oekraïne aanbiedt als alternatief voor Nederlandse grond?
Oekraïne is nog niet rijp voor EU lidmaatschap
Sinds de installering van pro EU president Poroshenko in 2014, hebben de EU en de Europese financiële instituten veel subsidies en leningen aan Oekraïne verstrekt. Deze financiering moet Oekraïne helpen om zijn economie en bestuur te hervormen. Prioriteiten zijn de aanpak van corruptie en het hervormen van de rechterlijke en bestuurlijke macht, de grondwet en het kiesstelsel. Daarnaast dient Oekraïne zijn bedrijfs- en investeringsklimaat en energie-efficiëntie te verbeteren.
Hoe Zelensky zijn land voorbereidt op een toetreden tot de EU
Ondertussen vinden er een aantal veranderingen plaats in Oekraïne onder leiding van president Zelensky. Het Oekraïense parlement heeft, op voordracht van Zelensky in 2019, de parlementaire immuniteit afgeschaft en werkt aan verschillende grondwetswijzigingen. Hoewel sommige voorstellen populair zijn, zijn ze verwerkt met weinig inbreng van de bevolking en belanghebbenden. Ze zijn niet duidelijk en kunnen het parlement mogelijk verzwakken en een toch al machtige president in een nog sterkere positie brengen, aldus het Institute for Democracy and Electoral Assistance op haar website.
Nieuw Oekraïens arbeidsrecht om westerse bedrijven tegemoet te komen
Het Oekraïense parlement heeft twee nieuwe, radicale maatregelen inzake de arbeidsmarkt aangenomen, wat de vrees doet ontstaan dat veel Oekraïners hun arbeidsrechten permanent zullen verliezen. In de twee wetten die op 22 juli jl. werden aangenomen, stemden parlementsleden voor het onttrekken van tot 70 procent van de beroepsbevolking aan de nationale arbeidswetgeving. Dit houdt in dat de nationale arbeidswetgeving niet langer van toepassing is op werknemers van kleine en middelgrote ondernemingen, aldus Social Europe.
Zelensky’s Wetsontwerp 5371 werd eerder bekritiseerd door de Internationale Arbeidsorganisatie, evenals door Oekraïense en Europese vakbonden, op grond van het feit dat het ‘inbreuk zou kunnen maken op internationale arbeidsnormen’.
Een vooraanstaand lid van de partij van Zelensky beloofde in juli een nog verdere liberalisering van de Oekraïense arbeidswetgeving. ‘Dit zijn wetsontwerpen waar het internationale bedrijfsleven op zit te wachten, wetsontwerpen die de belangen van alle ondernemers beschermen’, schreef parlementslid Danylo Hetmantsev.
“Het EU beleid om Oekraïne te steunen, zal een ongekende recessie in Europa veroorzaken, maar dat moeten we er met z’n allen voor over hebben”
Verbieden van 11 politieke partijen en sluiten van commerciële TV zenders
Op 20 maart jl. berichtte de Engelse krant ‘The Guardian’ dat Zelensky per decreet 11 politieke partijen heeft verboden die banden met Rusland onderhouden.
Op 8 juli jl. werden alle commerciële tv zenders afgeschaft en één centrale staatszender ingevoerd, aldus de Amerikaanse nieuws zender NPR.
Ik vroeg een in ons dorp verblijvende Oekraïense vluchteling wat zij van al deze veranderingen in haar thuisland vond. Met een vermoeide glimlach antwoordde ze me dat dit de tol is om Oekraïne aantrekkelijk te maken voor Europese en Amerikaanse multinationals. “Minder rechten voor werknemers en minder kans op onrust via allerlei niet door de staat gecontroleerde media, maken ons land veel aantrekkelijker voor buitenlandse investeringen. Wij hebben het er graag voor over!”
Epiloog
De EU hecht grote waarde aan toegang tot alle grondstoffen en vruchtbare grond die Oekraïne te bieden heeft. Het EU beleid om Oekraïne te steunen, zal een ongekende recessie in Europa veroorzaken. Dat moeten we er met z’n allen voor over hebben, zo lijkt het.
In 2021 werd er al een strategische overeenkomst tussen de EU en Oekraïne getekend om toegang tot grondstoffen te verkrijgen die volgens de EU van levensbelang zijn voor het realiseren van haar lange termijn strategie en het waar kunnen maken van de Green Deal.
Omgekeerd hecht Oekraïne grote waarde aan het EU lidmaatschap en daarmee toegang tot verdere financiering van het land. Het parlement van Oekraïne heeft zelfs al vergaande wetgeving ingevoerd om het aantrekkelijker te maken voor grote westerse bedrijven. De rechten van werknemers zijn ingeperkt, de media is aan banden gelegd en een aanzienlijk aantal politieke partijen is verboden en/of uit het parlement vertrokken.
De door de EU besloten energieboycot heeft inmiddels tot hyperinflatie in de EU geleid. Nederland behoort daarbij tot de landen met de hoogste inflatie. Dit zal bij een grote groep van de bevolking tot armoede leiden zoals we sinds WO II niet meer hebben meegemaakt. De nieuwe steunpakketten van vele miljarden ten spijt.
De vraag is altijd hoe de kosten versus de baten uit zullen vallen. Kijkend naar hoe de EU met de eigen financiën omgaat, zou die balans weer dramatisch in het nadeel van de Europese bevolking uit kunnen vallen.
