Hoe (on-)veilig is Nederland?
Ieder jaar brengt de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) een Jaarverslag uit waarin de grootste bedreigingen voor de nationale veiligheid genoemd worden. Het Jaarverslag 2022 werd op 17 april jl. uitgebracht en onderscheidt twee groepen hoofdbedreigingen; Nationale dreigingen en Internationale dreigingen. De bedreigingen voor ons land zijn de afgelopen jaren groter geworden. Op het AIVD rapport valt het nodige af te dingen. Zeker waar het gaat om de analyse van oorzaken. Hierbij een opsomming van de Nationale bedreigingen en enkele oorzaken die niet in het Jaarverslag aan de orde zijn gesteld. Daarbij past de vraag; hoe extremistisch zijn de overheid en politiek inmiddels zelf geworden?
Nationale dreigingen tegen de “democratische rechtsorde”?
In Nederland verstoorde de AIVD in 2022 enkele mogelijke rechts-terroristische dreigingen. Ook pakte de politie in 2022 een man op voor het bedreigen van een politicus.
“Zulke voorbeelden illustreren hoe uiteenlopend terroristische en extremistische dreigingen tegen Nederland zijn geworden. De verschillende extremistische groepen hebben gemeen dat ze de nationale veiligheid bedreigen én dat hun boodschappen onze democratische rechtsorde kunnen ondermijnen. Ze kunnen ervoor zorgen dat Nederlanders onterecht het vertrouwen verliezen in elkaar en in de manier waarop ons land wordt bestuurd. Dat gevaar is reëel”, aldus het Jaarverslag.
Maar….Nederlanders hebben het vertrouwen al verloren in de manier waarop – en door wie – ons land wordt bestuurd. Dat is al langer een gegeven dat door verschillende instanties en onderzoeken wordt bevestigd. De informatie uit deze onderzoeken, zoals dat van de Universiteit van Amsterdam van februari 2023 en de rapporten van het Montesquieu Instituut en Clingendael uit 2022, spreken boekdelen maar zie je niet terug in de AIVD rapportage over 2022. Ook is er in het AIVD rapport niets te vinden over groepen in de samenleving die niet extremistisch, noch terroristisch zijn ingesteld, maar wel sterk aandringen op politieke veranderingen en herstel van de democratie zoals De Nieuwe Wereld en B Informedia.
De AIVD beziet de Nationale dreigingen vooral als dreigingen tegen de eigen democratische rechtsorde en rekent hiertoe:
- Rechts terrorisme en rechts extremisme
- Links extremisme
- Jihadistisch extremisme
- Radicale Islam
Dit artikel gaat vooral over de bovengenoemde dreigingen 1 en 2 en wat daarbij aan objectieve – vaak academisch onderbouwde – informatie ontbreekt.
Rechts terrorisme
De groep waarvan de grootste rechts-terroristische geweldsdreiging uitgaat is een relatief nieuwe generatie (jonge) mannen, die internationaal online met elkaar in contact staan. Hoewel de Nederlandse beweging steeds van samenstelling verandert – er komen online profielen bij, en online profielen verdwijnen weer – lijkt de omvang nog steeds uit enkele honderden aanhangers te bestaan.
De grootste inspiratiebron voor rechts-terroristisch geweld is – volgens de AIVD – het ‘accelerationisme’; “het sneller op gang willen brengen van een aanstaande rassenstrijd volgens de aanhangers van deze bron”. Geweld is daarvoor in hun ogen een goed middel, aldus de AIVD. Van die rassenstrijd verwachten ze een maatschappelijke omwenteling in hun voordeel.”
Als je de term “accelerationisme” opzoekt in De Taalbank, dan staat daar een andere betekenis dan die van de AIVD, namelijk: “een sociaal-politieke theorie van zowel extreemlinkse als extreemrechtse activisten die grofweg inhoudt dat sociale misstanden verergerd en sociale onlusten aangewakkerd moeten worden om de samenleving grondig te kunnen veranderen”.
De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding heeft weer een andere uitleg van het begrip; ”Accelerationisme – Het extreemrechtse gedachtegoed waarbij het creëren of versnellen van chaos wordt nagestreefd, om zo een rassenoorlog en de vervanging van de democratie door een witte etnostaat te bespoedigen.”
Dus; rechts terrorisme komt waarschijnlijk vanuit een groep van enkele honderden Nederlandse – jonge en mannelijke – aanhangers die maatschappelijke chaos willen creëren om een ondemocratische blanke etnostaat op te richten. “Het is lastig te voorspellen welke aanhangers daadwerkelijk terroristisch geweld (willen) gaan gebruiken”, aldus de AIVD.
Hoe groot is die dreiging dan feitelijk en welke dingen staan er te gebeuren als deze groep actief wordt? Deze info ontbreekt in het Jaarverslag 2022.
Rechts extremisme
“Binnen het hedendaagse rechts-extremisme staat vooral antisemitisme centraal. Rechts-extremisten grijpen soms maatschappelijke veranderingen aan om hun ideologie verder uit te dragen. Zo framen ze demografische veranderingen als een complot van ‘de joodse elite’ om bewust het witte ras te verzwakken”, aldus de AIVD.
“Hun omvolkingscomplottheorie stelt dat die zogenaamde elite daaraan zou werken door middel van ‘omvolking’, vermenging of vervanging van ‘het witte ras’. Hét instrument daarvoor zou het stimuleren zijn van massa-immigratie, vooral uit islamitische en Afrikaanse landen. Als dat de witte bevolking voldoende verzwakt of verdund zou hebben, zou ‘de joodse elite’ die vervolgens makkelijker onder de duim kunnen krijgen.”
Volgens de AIVD gebruiken rechts extremisten de oorlog in Oekraïne ook als “bewijs” om aan te tonen dat er een kwaadaardige elite in Nederland actief is, net als destijds bij de coronacrisis het geval zou zijn geweest.
“Als hun beweging substantieel zou worden, kan dat op termijn het voortbestaan van de democratische rechtsorde in gevaar brengen.”
Dus hoe groot is deze dreiging dan feitelijk? Pas echt gevaarlijk als de beweging “substantieel wordt”? Hoeveel leden hebben ze dan? Het jaarverslag rept daar niet over.
Anti institutioneel terrorisme; de grootste dreiging van dit moment volgens de AIVD
Het betreft hier verwachte terreurdaden door groepen of individuen die de democratie zullen ondermijnen. “Het gedachtegoed dat Nederland wordt geregeerd door een kleine, kwaadaardige elite die de bevolking wil onderdrukken, tot slaaf maken en zelfs vermoorden, vormt een ernstige dreiging voor de democratische rechtsorde van Nederland”, vertelt het AIVD rapport
Die elite zou streven naar een totalitaire controlestaat en zou gebeurtenissen en fenomenen verzinnen die als voorwendsel dienen voor steeds verdergaande controle, zoals de coronapandemie, de stikstofcrisis en de oorlog in Oekraïne.
De AIVD schat in dat dit narratief over een ‘kwaadaardige elite’ op dit moment het populairste extremistische “narratief” is. Het precieze aantal is niet met zekerheid vast te stellen, maar de AIVD schat dat waarschijnlijk meer dan honderdduizend personen er in meer of mindere mate in geloven.
Aanjagers van dit verhaal zetten tot nu toe niet expliciet aan tot gewelddadig, extremistisch handelen. Over het algemeen roepen zij juist op tot geweldloos verzet, aldus de AIVD. Maar ze leveren wel het frame dat er een ‘elite’ is die de vijand is, waarmee aanhangers in ‘oorlog’ zijn.
Dat resulteert in posters als de onderstaande.
Welke partijen zijn mogelijk onderdeel van het anti – institutioneel terrorisme?
Het AIVD rapport stelt: “Anti-institutionele extremisten willen niet zozeer af van de democratie, de overheid, rechters, politie, media en wetenschap op zichzelf. Ze willen af van hoe die instituties nu zijn ingevuld. Tot die tijd streven sommige aanhangers naar hun eigen, parallelle rechtsorde en samenleving. Onder meer met een eigen schaduwregering en eigen geld.”
Als je de beschrijving van de AIVD uit bovenstaande alinea volgt, is iedereen die de huidige bezetting van het landsbestuur wil vervangen door bijvoorbeeld mensen als Pieter Omtzigt, Mona Keizer, Thierry Baudet, Wybren van Haga en Caroline van der Plas een institutionele extremist en daarmee een gevaar voor de samenleving. Om nog maar niet te spreken over mediabedrijven als De Nieuwe Wereld, Cafe Weltschmerz, Ongehoord Nederland en een krant als De Andere Krant.
Hoe “extremistisch en anti democratisch” is het bestuur en de politiek in Nederland?
Als de “anti-institutionele extremisten” niet af willen van de democratie, overheid, politie, rechters, media en wetenschap maar alleen van sommige lieden die momenteel op deze posten zitten, is dat dan onlogisch?
Dat het idee van een “elite” die onderdrukt, niet geheel onjuist is, blijkt wel uit deze analyse van het gerenommeerde Clingendael Instituut. Daarin waarschuwt politiek filosoof Gert Jan Geling voor een groeiende kloof tussen kosmopolitische elites (Randstad) en een steeds groter deel van de bevolking (buiten de Randstad) dat wordt uitgesloten van deelname aan de politieke besluitvorming.
“De groeiende kloof tussen de zogeheten kosmopolitische elites en een groot deel van de bevolking dat niet meegaat in dit kosmopolitisme vormt een andere belangrijke interne bedreiging voor de liberale democratie”, aldus Geling in zijn analyse van de Nederlandse politiek. Hierbij worden de regenten en politici in Den Haag primair als verantwoordelijken voor het ondermijnen van de democratie uitgeroepen.
Het Weekblad Elsevier gaat op 30 januari 2023 nog een stap verder met de titel: “D66 is een extremistische partij geworden”. In dit artikel staat; “Ooit was D66 ‘het redelijk alternatief’ en een bruggenbouwer tussen links en rechts. Nu zijn de democraten gespecialiseerd in polariseren en het uitventen van extreme standpunten. Volgens deze Elsevier observatie is D66 mede oorzaak van – en verantwoordelijk voor – extremisme in Nederland.
Een tweede analyse van het Clingendael Instituut onderbouwt dat de door het kabinet genomen coronamaatregelen de rechtsstaat in gevaar hebben gebracht. Het Instituut schrijft:” Wie had begin 2020 kunnen voorspellen dat wij begin 2022 bijna overal verplicht medische mondkapjes zouden dragen, op last van de overheid in lockdown zouden leven en dat miljoenen kerngezonde burgers die niet tegen het COVID-19-virus gevaccineerd zijn niet meer aan het maatschappelijke leven zouden mogen deelnemen?”
Dan nog een onderzoek en advies van de grootste waakhond van onze democratie – Het Montesquieu Instituut; “Het samenspel tussen de regering, het parlement en de ambtelijke diensten is aan het verrommelen. Er zijn met name toenemende spanningen tussen de Tweede Kamer en regering over hoe ministers verantwoording moeten afleggen aan de Kamer en hoe ze de Kamer moeten voorzien van informatie.”
In het onderzoek betogen een tiental gerenommeerde rechtswetenschappers dat de ministeriële verantwoordelijkheid in de dagelijkse praktijk niet goed of niet goed genoeg meer werkt. De inlichtingenplicht van de regering aan het parlement – ex art. 68 van de Grondwet – wordt niet voldoende meer nageleefd. Ministers en staatssecretarissen van dit kabinet informeren de Tweede Kamer onvoldoende waardoor deze zijn controlerende taak niet meer goed uit kan oefenen en een loopje met de Nederlandse democratie wordt genomen.
Kortom; academisch bewijs te over dat het huidige bestuur van Nederland de democratie structureel ondermijnt, waardoor het risico op extremisme en terreur wordt vergroot.
Gevaren voor de Nederlandse democratie reduceren
De AIVD staat voor de veiligheid van Nederland en beschermt “de democratie tegen nationale en internationale dreigingen”. Zodat we in vrijheid kunnen leven. Ze doen dat “vanuit een rotsvast vertrouwen in de democratie, een kostbaar en kwetsbaar bezit”, aldus de website van deze instantie.
Als de hoofdtaak van de AIVD het beschermen van de democratie is, dan behoort deze instelling ook kennis te hebben/nemen van studies en inzichten zoals in dit artikel aan de orde zijn gekomen.
Het Montesquieu Instituut zegt op haar website “ Het Montesquieu Instituut is het kenniscentrum voor parlementaire democratie en begeeft zich op het snijvlak van democratie, politiek en parlementaire besluitvorming”.
Instituut Clingendael op haar website; “Clingendael Research provides independent, interdisciplinary, evidence-based and policy-relevant recommendations”.
Het gegeven dat het huidige landsbestuur zichzelf schuldig maakt aan democratie ondermijnende activiteiten en het vergroten van de politieke kloof, mag niet door de vingers gezien worden in een discussie en bewijsvoering over bedreigingen van de nationale veiligheid.
Gevaren voor de Nederlandse democratie zullen sneller gereduceerd worden als het vertrouwen in de Haagse “kosmopolitische elite” kan worden hersteld. Dat vereist blijkbaar minimaal een betere en tijdiger informeren van het parlement door een aantal ministers, alsook een andere opstelling van sommige politici en politieke partijen in het publieke debat. Zaken die wat mij betreft ook best in een AIVD Jaarverslag benoemd mogen worden.
