De geopolitieke belangen waarom de EU van olie en gas uit Rusland af moet
De strijd in Oekraïne is al maanden aan de gang en volgt nog steeds het oorspronkelijke patroon: steeds meer sancties om het Russische regime financieel uit te putten opdat het geen wapens meer kan kopen. Maar er zijn andere – aanzienlijke – belangen in het spel, dan alleen maar Rusland militair en economisch plat leggen.
Machtsverhouding VS en EU
De VS zijn autonoom op het vlak van energie, voedselvoorziening, defensie en technologie – halfgeleiders uitgezonderd, die worden hoofdzakelijk in Taiwan geproduceerd (bron: Business AM 8 maart 2022). De EU is dat op geen enkel van de vier voormelde sectoren. De VS staat al langer op de rand van een economische afgrond door een staatsschuld van 137,2% van het BNP, maar zal zichzelf weten te redden door haar autonomie, haar rentebeleid en de sterke dollar. Voor de EU geldt het tegenovergestelde: een ECB rente van 0%, een sterk verzwakte euro die nu gelijk is aan de dollar en een hogere inflatie dan in de VS.
Vanwege die autonomie is het makkelijk voor de VS te roepen dat de hele wereld Russisch gas en olie moet boycotten. Als de EU – zoals altijd – de VS hierin wil volgen, graaft het haar eigen graf en stort Europa in een diepe economische afgrond die jaren aan kan houden. Dat proces is al enkele maanden bezig en leidt tot steeds hogere inflatie waardoor de economie in de Eurozone afkoelt en de economische macht van de EU verzwakt ten opzichte van de VS.
Amerikaans schaliegas
In de eerste vier maanden van dit jaar zonden de VS maar liefst 75% van al het Amerikaanse schaliegas naar de EU ter compensatie voor de afbouw van Russisch gas, zo bericht Bloomberg in juni dit jaar. Dat brengt heel wat geld in het laatje van de Amerikaanse economie.
Dat de voorraden Amerikaans schaliegas de gasleveranties uit Rusland aan de EU moeten gaan vervangen, is een lang gekoesterde wens van de VS. Voordat de oorlog in Oekraïne begon, sloten de presidenten Biden (VS) en Von der Leyen (EU) nog een contract inzake de ‘veilige leveringen van LNG vanuit de VS naar de EU’. In datzelfde contract spreken beiden zich uit voor de ’integratie van Oekraïne binnen de EU energiemarkten’. Zo is te lezen op de website van het Witte Huis.
Duitsland wordt al jaren geconfronteerd met zeer forse politieke druk vanuit de VS om de afname van Russisch gas te vervangen door Amerikaans schaliegas. Diverse documentaires van de Duitse staatszenders ARD en ZDF uit het Trump-tijdperk behandelen deze materie. Deze korte ARD documentaire uit februari 2019 vat de hele Duitse problematiek goed samen. Er blijkt ook uit hoe Trump de Duitsers bedreigde met forse importheffingen op Duitse producten zoals auto’s, als de Duitsers niet van het Russische gas af willen.
De EU Green Deal
Het spreekt voor zich dat een boycot van energie uit Rusland de noodzaak om sneller te ‘vergroenen’ vergroot. Dat ligt mooi in lijn met de EU klimaatplannen – en vooral de financiering daarvan – zoals beschreven in het plan Next Generation EU. De uitvoering van deze plannen zal voor nieuwe werkgelegenheid en nieuwe investeringsmogelijkheden zorgen. En dat komt mooi uit in tijden van ultra inflatie, dreigende recessie en het mogelijk uiteenvallen van de Eurozone als gevolg van stijgende rentes die niet op te brengen zijn voor zwakkere lidstaten.
“De boycot van energie uit Rusland vergroot de noodzaak om sneller te vergroenen”
BlackRock
Het BlackRock Investment Institute, onderdeel van ’s werelds grootste belegger BlackRock, bracht in februari 2020 een lofzang op duurzame investeringen uit. Het rapport ‘Sustainability: The tectonic shift transforming investing’ verhaalt over de enorme kansen die aan investeerders worden geboden door een combinatie van private en publieke (belasting)gelden in groene technologie. In deze gevallen gaat de overheid meefinancieren en is het risico voor beleggers beperkter dan bij traditionele aandelen. Er komt een scala aan nieuwe verdienmodellen bij voor beleggers, aldus het rapport. Goed nieuws als je van investeren houdt. Onder andere de EU gaat je dan helpen risico’s te verlagen door de financieringsopzet van o.a. Next Generation EU. En…hoe eerder we van het gas en olie uit Rusland af zijn, hoe sneller er wordt gezocht naar nieuwe groene technologieën om in te investeren.
Dramatisch fiasco
Het oorspronkelijke doel van de westerse olie- en gasboycots – Russische financiering van oorlogstuig verhinderen – is mislukt volgens veel gezaghebbende media zoals de Engelse krant The Guardian op 30 mei jl. Het tegenovergestelde is zelfs het geval: door de boycot explodeerden de olie- en gasprijzen en krijgt Rusland momenteel meer geld uit een lagere verkoop, dan voor de oorlog met Oekraïne. Kortom: de Russische overheid heeft meer geld tot haar beschikking om wapens te kopen door de boycot. Dat zeggen ook meerdere Duitse mediabedrijven uit de ‘mainstream’ zoals Bild.
De meeste EU milieu ministers – ook de onze – roepen nog steeds in koor het EU beleid na. Dat we voor eind dit jaar van het Russische gas en de olie af moeten zijn. Volgens bovengenoemde bronnen is dat volstrekt zinloos en contraproductief. De enige effecten zijn een verdere toename van inflatie in Europa, grotere tekorten aan gas voor de komende winter, toenemende armoede onder de Europese bevolking en het spekken van de Russische oorlogskas. Allemaal net niet de bedoeling. Althans niet vanuit het perspectief van de Europese bevolking. Wel begrijpelijk vanuit de bovenbeschreven geopolitieke belangen. Maar daar hebben de Europese burgers hun leiders niet voor gekozen.
“Door de olie- en gasboycot heeft de Russische overheid juist meer geld tot haar beschikking om wapens te kopen”
Werkende maatregelen
Er zijn wel maatregelen tegen het Poetin regime die blijken te werken. De Britse BBC noemt de volgende in een artikel van 27 juni jl.:
- Bevriezen van Russische banktegoeden in Europa zodat Rusland de eigen schulden niet kan aflossen;
- Ontkoppelen van het internationale betalingssysteem SWIFT met hetzelfde doel als hierboven;
- Een Europees kredietverbod voor Russische bedrijven met activiteiten in de EU;
- Bevriezen en/of in beslag nemen van Europese roerende en onroerende goederen van Russische oligarchen opdat de weerstand van deze machtige elite tegen de oorlog groter wordt;
- Verbieden van vliegverkeer tussen EU-landen en Rusland;
- Europees verbod op aankopen van Russische edelmetalen;
- Verbod op exporteren van bepaalde goederen vanuit Europa naar Rusland;
- Het sluiten van Europese vestigingen in Rusland.
Allemaal maatregelen die de Russische economie harder blijken te raken dan die mislukte olie en gas embargo’s.
Nieuwe koers
Als je afhankelijk bent van een andere partij om te overleven, kun je een samenwerking proberen. Of onafhankelijk proberen te worden. De EU heeft beiden verzaakt. Een mogelijke samenwerking met Rusland had begin jaren ‘90, tijdens Jeltsin, opgebouwd moeten worden. Maar ook toen volgde de EU de geopolitieke opvattingen van de VS en liet deze kans varen. Nu is er besloten tot een boycot, terwijl er geen goed plan B is. De plannen van Frans Timmermans om van gas, olie, steenkool en kernenergie af te komen, zijn nog niet ver genoeg uitgewerkt om de huidige Europese energiebehoefte te bevredigen zonder Russische leveringen. Daar komt nog bij dat sommige EU lidstaten, waaronder Duitsland, afnamecontracten tot en met 2030 met Rusland hebben afgesloten. De Duits-Russische contracten bepalen dat Duitsland tot en met 2030 moet betalen, ook als zij de leveringen vanuit Rusland eerder wil beëindigen. Het EU beleid gaat Duitsland dus tientallen miljarden euro’s aan verliezen kosten, aldus deze ZDF documentaire.
Het bovenstaande overziend, kun je maar één conclusie trekken: Europa moet voor zichzelf leren kiezen vanuit kracht. Niet vanuit angst om de grote broer – de VS – van zich te vervreemden. Dat betekent nu niet in de emotie schieten en alle schepen verbranden. Wel er aan meewerken dat de ontspoorde dictator Poetin geïsoleerd van eigen volk raakt en verdwijnt. Ook voorkomen dat de zaak militair verder escaleert, of langer dan noodzakelijk voortduurt. Het Oekraïense en Russische volk steunen. En na Poetins vertrek nieuwe opties voor Europa verkennen. We zullen echt nog even op fossiele energie door moeten, voordat de wereld klimaatneutraal is. Het is nu de kunst om deze tussenfase te overleven zonder WOIII of een (te) grote economische crisis. De huidige ‘leiders’ van het westen lijken deze gedachte niet te delen en vooral de in dit artikel beschreven geopolitieke doelen na te streven. Dat gaat ten nadele van Europese burgers en verdient daarom op korte termijn aandacht van nationale parlementen.
